روانشناسی کودک ونقش رسانه در یادگیری

فواید بازی برای کودکان

بازی، هر گونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدف داری است که به صورت گروهی یا فردی انجام می شود و موجب کسب لذت و ارضای نیازهای کودک می شود. بازی، پاسخی برای رشد و تکامل استعدادها، قابلیت ها، توانایی ها و نیازهای ابتدایی و مقدماتی کودک است. بازی، ابزار تفکر کودک، وسیله ای برای سازندگی و آموزش، منشأ تکامل رشد جسمی و ذهنی و وسیله ی ارضای حس کنجکاوی او است. کودک به وسیله ی بازی نیازهای خود را برآورده و عواطف خود را تحت کنترل در می آورد. بازی، آثار بسیار مثبت در کودکان دارد که به مواردی از آن اشاره می شود:

بازی و مصرف انرژی اضافی: کودکانی که انرژی کم تری دارند، میل کم تری به بازی از خود نشان می دهند. بازیگوشی در کودکان، نشان عقل و استقامت آن ها در هنگام بزرگ سالی است و جای هیچ گونه نگرانی نیست.

 بازی و یادگیری کنترل اعضای گروه: بازی به کودک کمک می کند تا کنترل اعضای بدنش را در دست بگیرد؛ مهارت های بدنی خود را کامل کند و بین عضلات خود هماهنگی ایجاد کرده و حواس پنج گانه ی خود را تقویت کند. هنگامی که کودک با انگشتان خود بازی می کند؛ در واقع با شیوه ی به کار بردن آن ‎ ها آشنا می شود.

 بازی و غلبه بر خشم، ترس، حسادت و غم: ترس ها و حسادت های پنهان کودک، گاهی به صورت غول جلوه گر می شوند و او با جنگ و گریز بر آن ها پیروز می شود. گاهی کودک خود را به جای شخصیت شرور قصه می گذارد و هر بلایی که دوست داشته باشد سر بقیه می آورد.

بازی و پیش رفت تکلم کودک: از آن جا که در یک بازی تخیلی، قهرمان های مختلفی وجود دارند که با هم تبادل افکار می کنند، کودک با لهجه ها و لحن های مختلف صحبت می کند و این باعث می شود تا تکلم وی بهبود یابد.

بازی و یادگیری رفتار با دیگران: کودک با بازی یاد می گیرد که چگونه با کودکان دیگر رفتار کند. کودکان ممکن است سر اسباب بازی ها با هم دعوا کنند. شما نباید تا زمانی که کار خیلی بالا نگرفته دخالت کنید. بگذارید تا کودکان خودشان یاد بگیرند که برنده و بازنده ی خوبی باشند.

بازی و سلامت روانی کودک: بچه هایی که به طور خشک تربیت شده اند، خیلی بیش تر عقده ی حقارت دارند؛ زیرا آن ها برای انجام کارهای صحیح تحت فشار بوده اند و از خواسته های شان جلوگیری شده است و همین مطلب باعث ناراحتی آنان می شود.

بازی و تربیت اخلاقی: کودک، حق و باطل، گناه و ثواب را در خانه و مدرسه یاد می گیرد؛ ولی اجرای مقررات اخلاقی در آن ها به اندازه ی بازی، جدی نیست. کودک می داند که اگر بخواهد عضو پذیرفته و مورد توجه گروه باشد، باید باانصاف و مؤدب، درست کار، راستگو و خوددار باشد.

عوامل مؤثر بر بازی کودکان

تحرک جسمانی برای رشد و نمو سالم کودک ضروری است. بازی برای کودک، وسیله ای است برای پرورش قوای درونی او و آماده شدنش برای سازندگی آینده. عوامل مؤثر بر بازی این گونه معرفی می شوند:

سن: بازی با حرکات بدنی در نوزادی آغاز و تدریجاً در بزرگ تر شدن جای خود را به ورزش می دهد.

هوش: کودک باهوش تر بازی های متنوع تر انجام می دهد و کم تر به یک نوع بازی می پردازد. افراد باهوش تر از بازی های انفرادی لذت می برند و معمولاً انرژی بدنی شدید صرف نمی کنند.

بازی دان

روانشناسی بازی در آموزش کودکان

یکشنبه ... 1392.05.20

تعریف بازی از دیدگاه روانشناسی بازی

برای بازی تعاریف متعدّدی بیان شده است. می‌توان معتبرترین تعریف در روانشناسی بازی را به این صورت مطرح کرد؛ بازی عبارتست از: «فعالیتی‏ که بدون وجود نیروی خارجی(زور و اجبار)و کاملا اختیاری و بدون هدف و منظور خاصّی انجام می‏‌گیرد،به‏طوری که انجام آن‏ سبب آرامش و لذت گردد». بازی با کار تفاوت زیادی ندارد. تنها اختلافی که می‌توان بین آن دو دانست، در انگیزه انجام فعالیّت می‌باشد.

اگر فعالیتی به منظور رسیدن به هدفی خاص و معیّن دنبال شود، آن را کار می‌نامند. ولی اگر هدف صرفا لذت و خوشی باشد آن فعالیت را بازی می‌نامند. بنابراین، بازی برای کودکان طبق تعریفی دیگر، و از دیدگاه روانشناسی بازی «یک راه میان بر برای دسترسی به مسائل دنیاست.» و به قول عدهّ‌ای «بازی عبارتست از ابراز خود،بدون ترس.» بازی جزو طبیعت کودکان بوده و در حکم یک نیاز غریزی مثل آب و غذا می‌باشد. راسل می‌گوید: علاقه به بازی بارزترین علامت ممیّزی بچّه‌هاست که در بچّه‌های حیوانات و کودکان دیده می‌شود. ولی در کودک با شوق و شعف زیادی همراه است. وی معتقد است که تربیت عبارتست از: پرورش غرایز نه از بین بردن آن. بی‌شک یکی از غریزه‌های مهم که باید پرورش یابد، غریزه بازی است. پیاژه معتقد است؛ برای آنکه بتوان فعالیتی را از دیدگاه روانشناسی بازی نامید، بایستی دارای شرایط زیر باشد:

• دارای هدف خارجی نباشد.
• اختیاری باشد.
• لذّت‌بخش باشد.
• سازماندهی نداشته باشد.
• از هرگونه کشاکش و پرخاشگری آزاد باشد.

فروید معتقد است؛ کودک در هنگام بازی با وسایل و کار با آن‌ها به‌طور ناخودآگاه حوادث را به میل خود تغییر می‌دهد. کودک را باید از نظر جسمی، عاطفی و ذهنی پرورش داد یکی از وسایلی که در پرورش جنبه مزبور مؤثّر می‌باشد: «بازی» است.«فروبل» را پیغمبر بازی می‌نامند، زیرا او مدرسه خود را به باغ و کودکستان تبدیل نمود. وی معتقد بود که بازی یکی از مواردی است که کودک می‌تواند یاد بگیرد، کشف کند و کنجکاویش را ارضاء نماید. وی اقدام به تهیّه وسایل بازی متعددی برای کودکان نمود.

ارزش‌های بازی در روانشناسی بازی

۱- ارزش جسمانی بازی

کودک در بازی جست‌وخیز می‌کند، از پله‌ها بالا و پایین می‌رود، خم و راست می‌شود، اسباب و وسایل بازی خود را جابجا می‌کند. در تمام این حالات از عضلات و اندام‌های مختلف کمک می‌گیرد. این اعمال سبب تقویت عضلات می‌گردد.بازی مکانیزمهای داخلی بدن مانند گردش خون، تنفّس، اعصاب، هضم و جذب و دفع را تنظیم می‌کند. رویهم رفته بازی موجب تقویت جسمانی کودک می‌گردد.

۲- ارزش درمانی بازی

فروید راپدر بازی درمانی می‌نامند، وی از طریق تداعی آزاد بیماران را درمان می‌کرد. امروزه بازی درمانی برای درمان اختلالات روانی کودکان جایگاه خاص خود را پیدا کرده است.

همان‌طوری که می‌دانیم، نیازهای انسان بر دو گونه هستند جسمی و روانی. بازی نه‌تنها می‌تواند به کودک برای رفع نیاز جسمی او کمک کند، بلکه فرصتی بوجود می‌آورد تا کودک بتواند از نظر روانی نیز ارضاءگردد. او از طریق بازی، فشارهای درونی خودراتخلیّه می‌نماید. کودک در هنگام ارضای نیاز روانی خودآگاهی ندارد و این کار به صورت ناآگاهانه انجام می‌گیرد. ولی در حالتی که کودک نیازهای جسمی خود را برطرف می‌سازد، از کار خود مطلّع بوده و این عمل با قصد و اراده قبلی صورت می‌گیرد. می‌توان گفت که بازی سمبلیک (نمادی) روزنه امیدی است که کودک توسط آن می‌تواند از فشارهایی که از اطراف به وی وارد می‌شود، خود را رها می‌سازد. کودک توسط بازی، رفتار خود را متعادل می‌سازد.